Afscheid nemen op afstand
Het zijn verdrietige tijden. Terwijl het coronavirus de hele wereld in zijn greep houdt, sprak ik met 4 vrouwen die deze week een geliefde verloren: een oma, een vader, een meter en een schoonmoeder. 4 geliefden die er plots in deze moeilijke tijd niet meer zijn, en waar geen afscheid van genomen kon worden zoals de nabestaanden dat zouden willen.
We leven momenteel allemaal afgezonderd van mekaar, wat op zich al een groot verlies is: verlies van familie, verlies van vrienden, verlies van samen leuke dingen doen,… Ons leven staat op pauze.
Het enige dat niet stil lijkt te staan is de natuur. In mijn tuin staan de paasbloemen op hun mooist. Vogels fluiten en maken een nest. Mijn frambozenstruik is op enkele dagen zo ontzettend hard gegroeid, dat belooft een goede oogst te worden binnen enkele weken.
De natuur herleeft, wij staan stil en leven in onzekerheid.
De enige geruststelling die we hebben, is dat dat maar tijdelijk is, al weet niemand precies hoe lang het nog zal duren. Deze 4 vrouwen moesten afgelopen week bovenop dat tijdelijke verlies van sociale contacten ook nog eens definitief afscheid nemen van hun geliefde. En ze zijn lang niet alleen.
Verlies bovenop verlies, hoe ga je daarmee om?
Wie mij al langer volgt weet dat ik altijd benadruk hoe belangrijk het is om bewust afscheid te nemen. Maar in deze Corona tijden is afscheid nemen vaak niet mogelijk. We leven allemaal in een isolement en trachten ons zo goed mogelijk aan te passen aan onze nieuwe situatie. We proberen zelf overeind te blijven en alle rollen op te nemen die ons toebedeeld worden. We doen onze job zo goed mogelijk, spelen schooljuffrouw, blussen brandjes, houden ons huishouden draaiende en proberen onze kinderen te overtuigen om binnen te blijven.
Binnen, ver weg van het vieze corona monster daar buiten. Een monster dat we niet kunnen zien, maar dat er wel degelijk is en dat de komende dagen nog groter en sterker zal worden. We zijn gewaarschuwd.
En dan mag je nog blij zijn als je kan zeggen dat je het monster niet ziet. Want onze zorgverleners zien het wel. En de verhalen die zij vertellen lijken meer op een filmscenario dan op de realiteit.
Door de strikte veiligheidsmaatregelen wordt in ziekenhuizen en zorginstellingen geen bezoek meer toegelaten.
Dat betekent dat mensen daar momenteel overlijden zonder hun geliefde familie om zich heen.
En dat betekent ook dat die familie geen afscheid kan nemen.
Dat gebrek aan afscheid zorgt nu in de eerste plaats voor praktische uitdagingen. Het gaat niet goed met je oma in het rusthuis, maar door de maatregelen mag je niet binnen om haar nog eens te zien. Je schoonmoeder is opgenomen in het ziekenhuis. Geen coronavirus, maar toch mag je ze niet bezoeken waardoor ze sterft zonder haar familie om zich heen. Je vader die zo lang gevochten heeft tegen kanker verliest zijn gevecht maar zijn beste vrienden mogen het crematorium niet in. Een grootmoeder sterft maar de kleinkinderen mogen niet naar de uitvaart.
* Update 21/03/2020: Onze Belgische ziekenhuizen gaan honderd procent voor een humane aanpak. Ze willen schrijnende situaties zoals in Italië absoluut vermijden. Nieuwe richtlijnen moeten vermijden dat zwaar zieke patiënten sterven zonder een laatste bezoek van hun naasten. Bij coronapatiënten zijn aanrakingen verboden, maar ze beloven naaste familieleden een waardige laatste groet.
Als je verdriet hebt dan kunnen een knuffel, een arm om je heen of een stevige handdruk heel troostend zijn. Maar al deze zaken zijn momenteel uit den boze. Bemoedigende woorden uitspreken of een troostend gesprek voeren zijn ook heel moeilijk als je minimum 1,5 meter afstand moet bewaren.
Naast alle aanpassingen die de afgelopen dagen al op je af kwamen, volgt hier alweer een aanpassing want het afscheid van jouw dierbare kan niet verlopen zoals je het zelf zou willen. Hoe moeilijk ook, dit kun je nu alleen maar accepteren. Gevoelens van boosheid, verdriet en onmacht nemen de bovenhand en het ontbreken van verbinding met je omgeving kan nu extra hard aankomen.
Weet dat, als het afscheidsritueel momenteel niet kan zijn wat jij in gedachten had, dat er dan zeker een tijd komt waarop wel alles terug mogelijk is. Binnen enkele maanden kun je een ritueel organiseren met alle dierbaren die niet bij de uitvaart aanwezig mochten zijn. Momenteel kunnen kleinkinderen vaak niet bij de uitvaart aanwezig zijn. Denk er dan aan om binnenkort samen met hen opnieuw aandacht te schenken aan het afscheid van Oma of Opa. Voor hen is het immers ook heel belangrijk om bij dit verlies stil te staan en er aandacht aan te geven.
Moest jij ook vanop afstand afscheid nemen van een geliefde? Onlangs of al langer geleden?
Onthoud dat stil staan en bewust afscheid nemen heel belangrijk is, maar dat kan ook later nog.
Soms komen mensen daar pas weken of maanden nadien aan toe.
