De impact van rouw op je gezondheid
Heb jij onlangs een zwaar verlies meegemaakt? Of werd je in je leven al vaker geconfronteerd met betekenisvolle verlieservaringen? Dan houdt deze vraag jou misschien ook wel bezig: Hoe beïnvloedt een rouwproces je gezondheid?
De impact van een rouwproces
Eén ding is zeker: de impact van rouw op onze gezondheid wordt zwaar onderschat. In mijn praktijk zie ik dagelijks hoe mensen zowel geestelijk als lichamelijk lijden. Dit kan zich uiten in o.a.:
- Hoofdpijn
- Vermoeidheid en slaapproblemen
- (onverklaarbare) lichamelijke klachten zoals buikpijn, darmklachten, rugpijn, gewrichtspijn
- Benauwdheid, duizeligheid, hartkloppingen
- alcoholmisbruik
- overmatig gebruik van medicijnen
- futloosheid
- vereenzaming
- depressie
- burn out
- …
De lijst is eindeloos.
Daar komt nog bij dat mensen zich niet kunnen concentreren, dat ze vergeetachtig en verward zijn en dat hun probleemoplossend denkvermogen weg valt, waardoor het klaarmaken van een simpele kom soep al moeilijk kan zijn.
Rouw als negatieve spiraal
Bovendien zorgen al deze klachten ervoor dat je in een sociaal isolement kunt geraken. Deze negatieve impact op je levenskwaliteit kan er ook voor zorgen dat je in een vicieuze cirkel terecht komt. Doordat je je slecht voelt, ga je vaker naar de dokter, je neemt meer medicijnen en komt vaker in het ziekenhuis terecht. Deze neerwaartse spiraal kan zelfs tot de dood leiden. Eigenlijk kun je dus echt ‘sterven van verdriet’.
Rouwen is geen ziekte
In onze maatschappij wordt rouw al te vaak bekeken als een ziekte waarvan je moet genezen, of als een afwijking. Als rouwende word je gezien als een slachtoffer dat hulp nodig heeft. Onze samenleving wil jouw rouwpijn zo snel mogelijk oplossen, je symptomen genezen. Onze maatschappij is oplossingsgericht. Van jongs af aan wordt ons aangeleerd dat problemen zo snel mogelijk verholpen moeten worden.
Rouw hoort bij het leven
Ik zie een rouwproces heel anders. Rouw is niet op te lossen, niet te genezen. Voor mij is rouw een proces dat constant in beweging blijft. Een gezond rouwproces hoort bij het leven. Het gaat nooit helemaal over, het is nooit volledig klaar. Je kunt je verlies wel geleidelijk aan verwerken, er aandacht aan schenken, zodat de scherpste kantjes eraf zijn en de pijn minder wordt. We spreken dan over aanvaarding, over betekenis geven. Je rouwproces zal zich steeds verder blijven ontwikkelen en je steeds nieuwe inzichten geven.
Innerlijke veerkracht
Bij de ene persoon gaat dit proces vlotter dan bij de andere, dat is afhankelijk van vele factoren. En dat is net waar ik rouwenden bij help. Ik geloof erin dat wij als mens voldoende innerlijke veerkracht bezitten om op een gezonde manier te kunnen rouwen.
Maar enkel als onze omgeving ons de ruimte geeft om ons verdriet toe te laten. En enkel als we de tijd krijgen om onze pijn er te laten zijn en onze rouw ten volle te doorvoelen. Mijn benadering vanuit veerkracht is dus altijd proces gericht en niet oplossingsgericht. Rouwen is een proces, en misschien duurt dat proces wel levenslang, ook dat is normaal.
Let wel op, dat wil niet zeggen dat je dan ook een heel leven diep ongelukkig bent. Dat wil ook niet zeggen dat je na een verlies enkel nog verdriet zal voelen. Als je op een gezonde manier rouwt zullen net de mooie herinneringen en/of je herwonnen vertrouwen in de toekomst de bovenhand krijgen.
Want niet elk rouwproces steunt op mooie herinneringen. Na een miskraam bijvoorbeeld is het net het ontbreken van mooie herinneringen dat zo pijnlijk kan zijn. Alle mooie plannen die een moeder voor ogen had met haar kindje verdwijnen plots in het niets. En ook dan, misschien wel nét dan, is het zoeken naar en het vinden van dat stukje zingeving tijdens je rouwproces zo belangrijk.
De impact van uitgestelde rouw
Net voor de zomer begeleidde ik een vrouw die haar eigen moeder nooit gekend had. Door haar vader en de rest van de familie werd nooit over haar moeder gesproken. Bijgevolg kreeg ze nooit echt de kans om te rouwen om het verlies van haar moeder. Ze wist zelfs niet goed hoe ze verdriet moest voelen om iemand die ze nooit gekend had.
Nu, op het moment dat ze zelf grootmoeder ging worden, liep ze vast. Pas nu begon ze te beseffen hoe hard ze haar eigen moeder gemist had gedurende haar leven. Toen ze voor het eerst ongesteld werd, haar eerste verliefdheid, de voorbereidingen van haar huwelijk, de geboorte van haar kinderen. Ze besefte nu pas hoe de afwezigheid van haar moeder haar leven beïnvloed had. Ook al is haar moeder al tientallen jaren geleden gestorven, toch kwam haar rouwproces pas nu in beweging.
Al die jaren had ze regelmatig te kampen met lichamelijke en psychische klachten waar artsen niet meteen een oorzaak voor vonden…
Je huisarts is je eerste aanspreekpunt
Bij klachten is het uiteraard altijd belangrijk om een (huis)arts te raadplegen om de oorzaak te achterhalen. Is er geen directe aanleiding voor jouw klachten, dan is het nuttig om eens na te gaan of een (onverwerkt) rouwproces mogelijk aan de basis ligt.
